W okolicach Rusinowa, gm. Świdwin, znaleziono fragment poroża łosia, zdobiony wieloma zygzakowatymi rytami i antropomorficznymi rysunkami, datowany na około 12,9 -12,7 tys. lat. Jest to jedno z najstarszych i najcenniejszych prehistorycznych dzieł sztuki, odkrytych w Polsce. Ma ono długość ok. 40 cm i wagę 0,9 kg. Zabytek znaleziono 10 lat temu w kredzie, która miała być wykorzystana przez rolnika jako nawóz wapniowy. Znalezisko badała przez ostatnie kilka lat grupa polskich naukowców, starających się zebrać o nim jak najwięcej informacji. Wyniki ich pracy zostaną opublikowane w marcowym wydaniu prestiżowego międzynarodowego magazynu „Journal of Archaeological Science”.

Poroże łosia wraz ze zdobiącymi je zygzakowatymi rytami - ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Fot. Grzegorz Solecki

Fragment poroża na którym widnieje przedstawienie człowieka. Ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Fot. Grzegorz Solecki

Badania wykazały, że znalezisko wykonano z rosnącego poroża zwierzęcia, co wskazywało na to, że łoś został upolowany albo zmarł w okresie wiosenno-letnim. Zwierzęta te należały do największych w ówczesnych czasach. Badacze przypuszczają, że łosie cieszyły się dużym poważaniem wśród paleolitycznych mieszkańców Pomorza. Wyobrażenia tych zwierząt dość często pojawiały się na dziełach sztuki. Poroże łosia zostało uznane przez paleolitycznych myśliwych za odpowiednie do wykonania ważnego przedmiotu. O tym, że znalezisko było ongiś bardzo istotne świadczy jego wygładzona powierzchnia. Wskazuje na to, że obiekt był używany przez dłuższy czas i przechowywany najprawdopodobniej w skórzanej osłonie. Badacze sugerują, że zabytek mógł być rodzajem tzw. laski magicznej lub berła wodzowskiego lub innego tego typu przedmiotem. Na pewno nie było to zwyczajne narzędzie służące do pracy gdyż nie znaleziono na nim śladów używania.

Badania tego unikatowego w skali Europy znaleziska wciąż trwają. Naukowcy chcą ustalić sposób wykonania zabytku oraz zdobiących go rytów.

Płonka, T., Kowalski, K., Malkiewicz, M., Kuryszko, J., Socha, P., & Stefaniak, K. (2011). A new ornamented artefact from Poland: final palaeolithic symbolism from an environmental perspective Journal of Archaeological Science, 38 (3), 723-733 DOI: 10.1016/j.jas.2010.10.026